Temiz Hava İndikatörü "Likenler"

Likenler, Çevre Kirliliği Hakkında İşaret Veriyor"

Likenler, ihtiyaç duydukları besini ve suyu, atmosferdeki nem ve havadan temin ediyorlar ve bu da likenleri bulundukları ortamın aynası haline getriyor

"indikatör" (gösterge) olarak kullanılan likenler, orman ekosisteminin önemli bir parçasını oluşturuyor. Mantar ile algin ortak yaşamı olan likenler, dünyada 20 bin türe ulaşmış durumda. Karasal ekosistemlerin tahmini yüzde 8-10'unda likenler yoğun olarak bulunuyor. Likenler, ihtiyaç duydukları besini ve suyu atmosferdeki nem ve havadan temin ediyor ve bu durum da, bulundukları ortamın aynası kimliğini kazandırıyor.

Araştırmalara göre bazı liken türlerini hava kirliliğine karşı çok hassas, bazıları ise oldukça dayanıklı. Stabil ekosistemde atmosferde kirlilik yoksa hassas ve dayanıklı liken türleri ormanları kaplamakta ve tür sayısı çok fazla olmaktadır. Hava kirliliğinin ekosisteme baskı yaptığı alanlardaysa hassas likenler ortadan kaybolmakta, dayanıklı türler kalmakta ve tür çeşitliliği azalmaktadır.

Ülkemizde Aladağlar bölgesindeki liken çeşitliliğini ortaya koymak, sonuçları hem biyolojik çeşitlilik hem de ekosistemin sağlığını izleme alanında değerlendirmek amacıyla Kökez İşletme Şefliği bünyesinde araştırma başlatılmış durumda. Bu konu çerçevesinde çalışmalarda kullanılabilecek kısa ve uzun vadeli liken bilgisi, uygulamacılara ekosistem planlama açısından yön verebilecek, hava kirliliği izleme çalışmalarında kullanılabilecek, göknar ekosistemlerinin izlenmesi projesi kapsamında oluşturulan sahalardan üretilen verilere entegre edilebilecek datalar üretmektir.

Peki Liken Nedir?

Doğa’daki kayaların, ağaç gövdelerinin ve dallarının üzerinde köksüz, gövdesiz ve yapraksız oluşumlar görülür, bunlar “gövdesiz bitkiler kümesi”nden olan likenlerdir.

Bir liken; birbirinden ayrı olan belli bir alg türü bitki ile belli bir mantar türü bitkiden meydana gelmektedir. Şu halde liken basit bir canlı olmayıp, iki ayrı bitkinin yani algin ve mantarın bir araya gelmesi ve bir birlik meydana getirmesi ile ortaya çıkan birleşik, karmaşık bir canlıdır.

Bu iki ayrı çeşit canlı yan yana gelerek, kendilerine hiç benzemeyen bir dış görünüm ve hayat faaliyeti yaratarak bir birlik ve bütünlük meydana getirmektedir.

Liken, mantar ile alg bitkilerinin mükemmel biçimde ortak yaşamasıdır. Bazı bilim adamlarına göre Dünya’da likenler 20 bin türe ulaşmıştır. Karasal yaşama alanlarının yüzde 8-10’unda likenler yoğun olarak yer alır.